بیماری‌های قلبی چه تأثیری روی بدن می‌گذارند؟

بیماری قلبی عروقی چیست؟

از انسداد عروق گرفته تا عفونت قلب، همه و همه انواع مختلفی از بیماری های قلبی هستند. برخلاف تصور معمول، بیماری های قلبی معمولاً بیش از یک ناراحتی بوده و شامل مجموعه ای از مشکلات می‌شوند که از راه های مختلفی قلب را تحت تأثیر قرار می‌دهند. چنانچه بیماری قلبی جدی انگاشته نشود، می‌تواند به بروز سکته های قلبی و مغزی بینجامد. ابتلا به بیماری های قلبی، اصلی ترین عامل مرگ و میر در ایران و جهان است.

قلب ما چطور کار می‌کند؟

قلب از چهار محفظه تشکیل شده است. دو محفظه بالایی «دهلیز» و دو محفظه پایینی «بطن» نامیده می‌شوند. خون غنی از اکسیژن از شش ها به سمت دهلیز چپ و سپس بطن چپ جریان می‌یابد. بطن چپ وظیفه پمپاژ خون به سرتاسر بدن را بر عهده دارد. خون پس از گردش در سرتاسر بدن به دهلیز راست و سپس بطن راست منتقل می‌شود. سپس خون توسط بطن راست به منظور جذب اکسیژن به سمت شش ها فرستاده می‌شود. 4 دریچه قلب همانند درهای یک طرفه ای هستند که جریان خون را در قلب هدایت می‌کنند.

بیماری عروق کرونر (CHD)

این بیماری که با عنوان بیماری سرخرگ کرونری نیز شناخته می‌شود، شایع ترین نوع بیماری قلبی است. زمانی که فرد به بیماری عروق کرونر مبتلا می‌شود، ماده ای چسبنده و موم مانند به نام پلاک در سرخرگ های وی ایجاد می‌شود. هنگامی که این بیماری در شخص بروز می‌کند، وی از ابتلای خود به آن بی اطلاع است اما با گذشت زمان رگ های بیمار باریک تر می‌شوند که در نتیجۀ ادامه این شرایط، جریان خون به عضلات قلب دچار اختلال می‌شود.

عوارض بیماری عروق کرونر

زمانی که جریان خون کمتری وارد عضله قلب شود، اکسیژن مورد نیاز قلب تأمین نخواهد شد و این حالت می‌تواند به درد قفسه سینه منجر شود. این درد که به «آنژین» معروف است، مخصوصاً هنگام انجام تمرینات ورزشی و یا کار سنگین بروز پیدا می‌کند. این حالت، نحوه پمپاژ خون را نیز تحت تأثیر قرار داده و اکسیژن رسانی به سایر اعضای بدن را دچار اختلال می‌کند. در صورت کمبود اکسیژن سلول های بدن به آن شکلی که باید به کار خود ادامه نمی‌دهند و از جمله آثار مشهود این حالت، تنگی نفس و احساس خستگی می‌باشد. شکسته شدن پلاک تشکیل شده و بسته شدن کامل رگ به بروز حمله قلبی منجر خواهد شد.

بیماری عروق کرونر در مردان و زنان 

معمولاً تأثیر بیماری عروق کرونری در مردان نسبت به زنان متفاوت است. درد قفسه سینه در مردان شدیدتر است، در حالی که زنان تنگی یا فشار در قفسه سینه را تجربه می‌کنند؛ چیزی شبیه به حالتی که بعد از هضم نشدن غذا احساس می‌شود. خستگی مداوم، تنگی نفس و حالت تهوع از علائم رایج این بیماری در زنان می‌باشد. این تفاوت ها می‌تواند به دلیل این باشد که گرفتگی رگ ها در زنان بیشتر در رگ های کوچکتر قلب اتفاق می‌افتد.

اختلالات دریچه های قلبی 

دریچه های قلب که وظیفه هدایت خون بین بخش های قلب را بر عهده دارند، باله هایی هستند که با هر ضربان قلب باز و بسته می‌شوند؛ انواع بیماری هایی که بر دریچه های قلب اثر می‌گذارند عبارتند از:

آترزی: دریچه به طور کامل بسته شده و جریان خون قطع می‌شود.

جریان برعکس: دریچه قلب به جای هدایت به جلو، خون را در جهت مخالف هدایت می‌کند.

تنگی دریچه: باله های دریچه قلب سفت و سخت شده یا به هم می‌چسبند و خون کمتری نسبت به حالت عادی وارد مجرای دریچه می‌شود.

عوارض اختلالات دریچه قلب

هر چند بسیاری از افرادی که دچار اختلالات قلبی و عروقی می‌شوند تا سال ها شاهد هیچ گونه نشانه ای نیستند اما این عوارض برای سایرین به یکباره بروز پیدا می‌کند. در هر دو صورت، این اختلالات با گذشت زمان رو به وخامت می‌گذارند. علامت اصلی این اختلالات شنبده شدن صدای فش فش بین ضربان های قلب است. اختلال دریچه ها به قلب فشار وارد آورده و سبب ایجاد مشکلاتی در جریان خون می‌شود؛ بنابراین مشکلات زیر ایجاد می‌شوند:

• خستگی بیشتر از حالت عادی

• تنگی نفس

• تورم پا، غوزک پا، ساق پا یا شکم

آریتمی قلب

شاید تا به حال بال بال زدن قلب و یا جا افتادن ضربان قلب را تجربه کرده باشید. دلیل این موضوع را می‌توان در اختلالات ریتم قلب یا همان آریتمی قلبی جستجو کرد. این اختلالات در اکثر مواقع بی خطر هستند. ضربان قلب توسط تکانه‌های الکتریکی قلب ایجاد می‌شود و بروز تغییرات جزئی در این سیستم به طور معمول مشکلی ایجاد نمی‌کند. اما آریتمی های جدی تر، مانع از عملکرد قلب شده و مشکلات جدی ایجاد می‌کنند. 

زمانی که قلب ریتم طبیعی خود را از دست می‌دهد

با جدی تر شدن اختلال در سیستم الکتریکی قلب، این اندام شروع به تپش زیاد یا آهسته تر می‌کند تا جایی که این موضوع را به وضوح احساس خواهید کرد. در این حالت اندام ها و عضلات، اکسیژن کافی دریافت نخواهند کرد و دچار درد قفسه سینه، احساس سبکی سر و حتی غش خواهید شد. وخامت شدید این شرایط به قلب حالت ژلاتینی می‌دهد که عدم توانایی پمپاژ و لرزش مداوم آن را به همراه دارد. به این حالت در پزشکی «فیبریلاسیون دهلیزی» می‌گویند که می‌تواند بسیار خطرناک باشد.

کاردیومیوپاتی

کاردیومیوپاتی یا بیماری ماهیچه قلب که خود از چند بیماری تشکیل شده است، باعث می‌شود عضله قلب ضخیم، سفت یا بزرگتر از حد معمول شود. با گذشت زمان این بیماری به ضعیف تر شدن قلب انجامیده و بدین ترتیب در پمپاژ خون و حفظ ریتم طبیعی ضربان اختلال ایجاد می‌شود. شایع ترین نوع این بیماری «کاردیومیوپاتی دیلاته» نامیده می‌شود که بطن چپ را درگیر می‌کند. با وخیم شدن بیماری، بطن چپ دیگر قادر به پمپاژ صحیح خون نخواهد بود و همین امر منجر به تجمع خون در قلب خواهد شد.

عوارض کاردیومیوپاتی

با ضخیم‌تر شدن عضله قلب، جریان خون محدودتر شده و در نتیجه اکسیژن رسانی دچار اختلال می‌شود. این کمبود اکسیژن به مشکلاتی همچون سرگیجه، غش و تنگی نفس منجر می‌شود. از دیگر علائم این بیماری می‌توان به بی‌نظمی ریتم قلب، تپش قلب، بال بال زدن قلب و کوبیدن قلب اشاره نمود. کلیه‌ها با نگهداری بیشتر نمک و آب به کمبود خون واکنش نشان می‌‌دهند و در نتیجه پا، غوزک پا و ارگان‌های بدن دچار تورم می‌شوند. 

عفونت قلب

میکروب‌هایی همچون باکتری‌ها و ویروس‌ها در قلب نیز به مانند سایر بخش‌های بدن ایجاد عفونت می‌کنند که این اتفاق خود یک بیماری قلبی تلقی می‌شود. بروز این عفونت گاهی به آهستگی و در سایر مواقع به سرعت انجام می‌گیرد. بعضی از این عفونت‌ها به خودی خود رفع می‌شوند اما بعضی از این عفونت‌ها خطرناک بوده و برای برطرف کردن آن‌ها نیاز به مراجعه به پزشک و تحت درمان قرار گرفتن خواهید داشت.

علائم عفونت قلب

علائم عفونت قلب به محل بروز آن بستگی دارد. اگر این عفونت در کیسه اطراف قلب باشد، به بروز ورم و درد در قفسه سینه منجر می‌شود. اگر به تازگی تحت عمل جراحی تعویض دریچه قلب قرار گرفته باشید و دریچه‌های قلب پس از جراحی دچار عفونت شده باشند، درصورت جدا شدن میکروب‌های مجتمع در این محل و منتقل شدن این میکروب‌ها به سایر قسمت‌های بدن برای آن‌ ارگان‌ها مشکل ایجاد می‌شود. 

همچنین عفونت‌های سایر اعضای بدن نیز می‌توانند قلب را تحت تأثیر قرار دهند؛ از جمله این تأثیرات می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:

• تغییر در ریتم ضربان قلب

• تب

• تنگی نفس

• خستگی

نواقص مادرزادی قلب

بعضی از افراد با نواقص مادرزادی قلب به دنیا می‌آیند. این نقص‌ها گردش خون در قلب را تحت تأثیر قرار می‌دهند و انواع مختلفی دارند اما به طور کلی زمانی اتفاق می‌افتند که دیواره، دریچه‌ها یا رگ‌های قلب قبل از تولد، روند طبیعی رشد خود را دنبال نکرده باشند. بعضی از این نواقص مانند وجود سوراخ در محفظه‌های قلب به راحتی درمان می‌شوند یا اصلاً نیازی به درمان ندارند ولی انواع دیگر نواقص مادرزادی قلب همچون نقص در تشکیل دریچه‌های قلب نیازمند مراقبت‌های مادام‌العمر هستند.

عوارض نواقص مادرزادی قلب

این نواقص معمولاً دردی به همراه ندارند، اما بدون جریان خون مداوم، اکسیژن کافی به ارگان‌های مختلف بدن نخواهد رسید. این کمبود اکسیژن می‌تواند به آبی یا کبود شدن پوست فرد (سیانوز)، تنگی نفس و احساس خستگی منجر شود. نواقص مادرزادی قلب به طور کل باعث می‌شوند تا قلب با فشار زیادی کار کند که این خود به بروز نارسایی‌های قلبی منجر می‌شود؛ از جمله این نارسایی‌ها می‌توان به آریتمی، تنگی نفس و تجمع مایع در ریه‌ها اشاره نمود.